Zenodotus (Ζηνόδοτος) van Ephese, een van de drie bekendste z.g. alexandrijnse filologen (ca. 330 - ca. 265 vC). X., die een leerling was van Philetas van Cos, was werkzaam te Alexandrië, o.a. als leraar van koning Ptolemaeus II, en werd door deze in 284 vC benoemd tot hoofd van de alexandrijnse bibliotheek. Als zodanig besteedde hij zijn aandacht vooral aan de epische en lyrische dichters; van sommigen van hen bezorgde hij uitgaven, z.g. διορθώσεις.
Zijn uitgave van Ilias en Odyssee, misschien de eerste die elk van deze epen in 24 boeken verdeelde, was de eerste wetenschappelijke poging om door vergelijking van handschriften de oorspronkelijk tekst te achterhalen; aan de hand van gegevens in de Homerus-scholia kunnen we ons enigszins een voorstelling van zijn werkwijze vormen. Bij versregels waarvan hij de authenticiteit betwijfelde plaatste hij een liggend streepje ( - ), de z.g. obelos; maar ook bracht hij hier en daar wijzigingen in de overgeleverde tekst aan door verplaatsing van regels, door conjecturen en soms zelfs door toevoeging van nieuwe verzen. Z. is, voor zover we kunnen nagaan, van willekeur niet geheel vrij te pleiten, maar bij het pionierskarakter van zijn arbeid was dat ook nauwelijks anders mogelijk.
Op dezelfde wijze als Ilias en Odyssee bewerkte hij
Hesiodus' Theogonie,
de gedichten van Anacreon
en die van Pindarus.
Voorts zou hij een verzameling
Γλῶσσαι (Glosse)
vervaardig hebben, waarin
hij moeilijk te begrijpen woorden uit Homerus'
werken verklaarde. Zenodotus' kritische activiteiten
werden voortgezet door Aristophanes van
Byzantium en
Aristarchus van Samothrace.
Lit. K. Nickau (PRE 10A, 23-45). - M. van der Valk, Researches
on the Text and Scholia of the Iliad 2 (Leiden 1964) 1-83. R. Pfeiffer,
History of Classical Scholarship 1 (Oxford 1968) 105-122. K. Nickau,
Untersuchungen zur textkritischen Methode des Z. von Ephesos
(Berlin/New York 1977).
[Nuchelmans]