Circe

Circe (Κίρκη), legendarische dochter van Helius en de Oceanide Perse (Perseïs), zuster van Minos' gemalin Pasiphaë en van koning Aeëtes van Colchis, bekende tovenares. C. werd gelocaliseerd op een legendarisch eiland Aea of Aeaea, dat soms geïdentificeerd werd met het schiereiland Mons Circeius in Latium. Als tante van Medea reinigde C. Medea en Iason van hun moord op Apsyrtus. Vreemdelingen die op haar eiland belandden toverde zij om in dieren. Zo werden een aantal makkers van Odysseus in zwijnen veranderd. Odysseus zelf, geholpen door Hermes, die hem het tegenkruid μῶλυ gaf, wist de tovenares te weerstaan en dwong haar zijn makkers weer in mensen te veranderen. Odysseus en de zijnen verbleven een jaar op het eiland. Daarna wees C. Odysseus de weg naar de Hades en gaf hem inlichtingen voor zijn verdere tocht. Na zijn vertrek bracht zij hun zoon Telegonus ter wereld, die later onwetend zijn vader doodde.

Ook in de sagen rond Italië speelde C. een rol. Zij zou bij Odysseus nog andere zonen gehad hebben, zoals Latinus, eponieme heros van de Latijnen, en Romos, Antias en Ardeas, eponieme helden van resp. Rome, Antium en Ardea. Bij Zeus was C. de moeder van Faunus.

Scènes uit het bezoek van Odysseus en zijn makkers aan C. komen veel op griekse vazenschilderingen voor.

Lit. Odyssee 10, 135-574. Apollonius Rhodius, Argonautica 4, 557-752. Ovidius, Metamorphosen 14, 241-385. Boëthius, Consolatio Philosophiae 4, metrum 3. - E. Bethe (PRE 11, 501-505). C. Caprino (EAA 2, 644-647). - A. Lesky, Aia (Wiener Studien 63, 1948, 22-68). [Suys-Reitsma]