De bondgenotenoorlog

De romeinse bondgenotenoorlog (bellum sociale, Italicum, Marsicum) van 91 tot 89 vC, waarin de italische bondgenoten tegen Rome in opstand kwamen uit ontevredenheid over de drukkende heerschappij van de Romeinen en over het feit dat pogingen om het romeinse burgerrecht te verkrijgen telkens weer faalden. De aanleiding tot de oorlog was de politieke moord op de volkstribuun Marcus Livius Drusus, die in 91 o.a. het voorstel indiende om alle italische bondgenoten het volledige romeinse burgerrecht te verlenen. In Asculum vermoordden daarop de opstandelingen de proconsul Quintus Servilius en alle Romeinen binnen de muren van de stad. Geheel Midden-Italië, later ook Campanië en Apulië sloten zich bij de opstand aan en verhieven Corfinium in het land van de Paeligni tot hoofdstad van een onafhankelijke staat.


Een zilveren denarius (3,79g), in 89 vC geslagen in Corfinium.
Voorzijde: Hoofd van gepersonifëerde Italia met lauwerkrans op. Tekst: ITALIA links van Italia, XVI rechts.
Achterzijde: Italia zittend op een rots, terwijl zij een krans krijgt van Victoria.
De krijgshandelingen verliepen voor de Romeinen hoogst bedenkelijk; ofschoon zij 14 legioenen en de bekwame veldheren Marius en Sulla in het veld brachten, leden zij nederlaag op nederlaag. Tenslotte restte hun niets anders dan toegeven: de lex Iulia van 90 verleende het burgerrecht aan allen die trouw gebleven waren, de lex Plautia Papiria van 89 vC aan alle opstandelingen die binnen 60 dagen de wapens neerlegden. Alleen de Samnieten en Lucaniërs zetten de strijd nog tot 87 vC voort.

De afloop van de romeinse bondgenotenoorlog was van beslissende betekenis voor het ontstaan van één italische staat met Rome als hoofdstad. Sinds 90 vC verdwenen snel de eigenaardigheden van de verschillende italische volken en groeiden Rome en Italië steeds meer naar elkaar toe.


Lit. zie E. Badian, From the Gracchi to Sulla (1940-1959), Forschungsbericht (Historia 11, 1962, 197-245). [Nuchelmans]


Overzicht