Silenus
Silenus (Σιληνός, dorisch Σιλανός), in de griekse
mythoiogie - als de sileen (Silenen) bij uitstek
- de opvoeder en trouwe begeleider van de god
Dionysus.
Hij zou gesproten zijn uit de
verbintenis van Pan
of Hermes met een nimf. Hij was een
groot wijnminnaar en verkeerde meestal in een roes,
zodat hij door satyrs of
silenen ondersteund of
op een ezel vervoerd moest worden. Toen koning
Midas S.
eens gastvrij opnam omdat deze in beschonken
staat Dionysus en diens gezelschap was
kwijtgeraakt, werd Midas door de god vorstelijk
beloond.
Tn de beeldende kunsten wordt S. meestal voorgesteld als een vrolijke, corpulente oude heer met een kaal hoofd, een platte neus en dikke lippen. Er zijn echter ook sculpturen - zoals de marmeren kopie (Parijs, Louvre) van een bronzen beeld uit de school van Lysippus dat S. met de kleine Dionysus in zijn armen uitbeeldt - waarin S. een waardiger gestalte heeft. Hiermee corresponderen de trekken van wijsheid die hem in literaire bronnen soms worden toegekend en waaruit te verklaren is dat Socrates door Plato, bij monde van Alcibiades (Symposium 215-216), met S. vergeleken wordt en dat de portretten van Socrates onmiskenbaar door de S.-figuur geinspireerd zijn.
In het satyrspel
is de oude S. vader en middelpunt
van de uitgelaten satyrs die het koor vormen;
hieraan ontleende hij de naam Papposilenus.
Lit. E. Kuhnert (Roscher 4, 444-531). A. Hartmann (PRE
3A, 35-43). [Nuchelmans]