Johannes Hyrkanus
Johannes Hyrkanus, naam van twee Makkabeeën:
(1) Johannes Hyrkanus I (135-104)
volgde zijn vader Simon op, wist
de macht der Makkabeeën te versterken en het
door hen beheerste grondgebied aanmerkelijk uit te
breiden. Berichten over hem zijn bewaard gebleven
in IM 16,19-24 en Ant. 13,8 en 9. Hij onderwierp
Edom en Samaria
en verwoestte de tempel op de
Gerizzim. Ook Sichem,
Skytopolis en Jizreël werden
aan hem onderdanig. Hij brak met de
Farizeeën en
sloot zich aan bij de
Sadduceeën. Onder zijn bewind,
dat meer door nationalistische dan godsdienstige
motieven was geleid, werd een schijn van macht gevestigd
maar ook veel weerstand opgeroepen vooral
van de kant der vromen, die aanvankelijk in de strijd
tegen de Seleuciden
aan de zijde van de Makkabeeën
hadden gestaan. Hij werd opgevolgd door zijn
zoon Aristobulus.
(2) Johannes Hyrkanus II, zoon van Alexandra, regeerde in schijn
tussen 63 en 40. Hij was eerst in strijd gewikkeld
met zijn broeder Aristobulus, die hem de heerschappij
betwistte. De door beide rivalen ingeroepen
interventie van Rome leidde tot de verovering van
Jeruzalem door Pompeius in 63. J.H. II werd van
zijn koninklijke waardigheid beroofd, maar bleef
functioneren als hogepriester. Een opstand van een
zoon van Aristobulus leidde tot ingrijpen van
Gabinius,
de romeinse stadhouder in Syrië. Hij organiseerde
de binnenlandse aangelegenheden van de
joodse staat. J.H. II werd een ethnarch genoemd en
dat zal betekend hebben dat hij als vertegenwoordiger
beschouwd werd van alle joden, ook die in de
diaspora en hun belangen, indien nodig, kon en
mocht behartigen. Naast hem trad als sterke figuur
een 'epitropos' op, Antipater, een Idumeeër, wiens
macht die van de zwakke hogepriester verre overtrof.
Deze bereidde daarmee de opkomst voor van
zijn zoon Herodes, die later op gezag van Rome zou
regeren als 'koning der joden'.
Lit. Schürer 1, 338-354. [Beek]
