Arsaciden

Arsaciden, de dynastie der koningen die over het rijk der Parthen hebben geregeerd (ca. 250 vC - 227 nC). Volgens de meeste bronnen is de dynastie genoemd naar de stichter Arsaces, een nomadenhoofdman die ca. 250 vC de satrapie Parthië ten zuidoosten van de Kaspische Zee van de heerschappij der Seleuciden bevrijd zou hebben; in ieder geval was het gebied onafhankelijk na de overwinning van Arsaces' broer Tiridates op Seleucus II (ca. 235 vC). De A. pretendeerden af te stammen van de perzische koning Artaxerxes II en de traditie van het perzische rijk der Achaemeniden voort te zetten; de meesten van hen droegen de troonnaam Arsaces.

Daarom is het moeilijk aantal en volgorde der A. nauwkeurig vast te stellen; de volgende lijst kan dan ook in vele opzichten slechts als werkhypothese gelden (de meeste tegenkoningen zijn onvermeld gelaten):

Arsaces Ica. 250-247
Tiridates247-211
Artabanus I(?)211-191
Phryapites191-176
Phraätes I176-171
Mithridates I171-138/137
Phraätes II137-128
Artabanus II128-123
Mithridates II123-88
Gotarzes I90-87
Orodes I89-77
Sinatruces77-70
Phraätes III70-57
Orodes II57-38/37
Pacorus I53-38
Phraätes IV37-2 vC
Phraätes V2 vC-6/7 nC
Orodes III7-8 nC
Vonones I9-12
Artabanus III10-39
Vardanes39-45
Gotarzes II39-51
Vonones II52
Vologeses I52-80
Pacorus II78-116
Artabanus IV80-81
Chosroës of Osroës106-129
Vologeses II106-148
Mithridates V130-147
Vologeses III147-192
Vologeses IV191-209
Vologeses V209-223
Artabanus V213-226/227

Door veroveringen wisten de A. op den duur een gebied te beheersen dat zich uitstrekte van de Eufraat tot de Indus en van de Kaspische Zee tot de Perzische Golf. Na de nederlagen der Parthen tegen de keizers Marcus Aurelius en Septimius Severus in de 2e eeuw nC verloor de dynastie aan gezag. De laatste vertegenwoordigers werden verdreven door een zekere Ardasjir (Artaxerxes), de grondlegger van het rijk der Sassaniden.


Lit. N. C. Debevoise, A Political History of Parthia (Chicago 1938). - J. Wolski, L'histoire d'Arsace Ier (Historia 8, 1959, 222-238). [Beek/Nuchelmans]



Lijst van Namen