Achaeïsche bond

Achaeïsche bond (Κοινὸν τῶν Ἀχαιῶν), griekse bondsstaat, ontstaan in 281/280 vC doordat de achaeïsche steden Tritaea, Dyme, Pharae en Patrae een oudere A. nieuw leven inbliezen, De overige steden van Achaia sloten zich spoedig aan en de bond kreeg grote betekenis onder leiding van Aratus (251-213) en door de toetreding van vele niet-achaeïsche steden: Sicyon (251), Corinthe (242) en vrijwel de gehele Argolis (243-228) en geheel Arcadië (237-222). De politiek van de A. was aanvankelijk antimacedonisch, maar toen de bondsstrateeg Aratus een oorlog (228-222) tegen Cleomenes III van Sparta slechts tot een goed einde wist te brengen door Antigonus Doson van Macedonië te hulp te roepen, herwon Macedonië veel van zijn invloed op de Peloponnesus. Na een periode van zwakte kwam de A. tot hernieuwde bloei door het optreden van Philopoemen (210-182), die de gehele Peloponnesus met inbegrip van Sparta (192) in de A. verenigde, en door de steun van de Romeinen, aan wier zijde de bond zich in 198 schaarde tegen Macedonië. De gevoelens jegens Rome waren evenwel verre van onverdeeld sympathiek. Na de ineenstorting van de macedonische macht in 168 vC moesten de leden van de A. 1000 gijzelaars naar Rome zenden, van wie er in 150 niet meer dan 300 levend terugkeerden. Een korte, slecht voorbereide opstand (Critolaüs) tegen de Romeinen eindigde in 146 vC met de verwoesting van Corinthe en de ontbinding van de A. Het gebied werd onder het gezag van de romeinse stadhouder van Macedonië gesteld.

De inrichting van de A., waarvan vele details nog onduidelijk zijn, vertoont een mengsel van democratische en oligarchische elementen. Aan het hoofd stond (sinds 255) één voor één jaar gekozen strateeg, die niet direct herkiesbaar was; hij werd bijgestaan door een Raad van tien Δαμιουργοί en door diverse ambtenaren. Over belangrijke aangelegenheden werd beslist hetzij door de op geregelde tijden bijeengeroepen grote bondsvergadering (σύγκλητος), waartoe alle 'Achaeërs' boven 30 jaar toegang hadden, hetzij door de meermalen per jaar bijeenkomende σύνοδος, waarvan het bezoek aan een bepaalde census was gebonden. De A. is een van meest belangwekkende politieke creaties van de Oudheid.


Lit. G. Niccolini, La confederazione achea (Pavia 1914). G. Busolt/H.Swoboda, Griechische Staatskunde 2 (München 1926) 1536-1560. A. Aymard, Les assemblées de la Confédération achaienne (thèse Paris; Bordeaux 1938). A. Aymard, Les premiers rapports de Rome et de la Confédération achaienne (Bordeaux 1938). V. Ehrenberg, Der Staat der Griechen 1 (Leipzig 1957) 96-98. T. Schwertfeger, Der Achaiische Bund vom 146-27 v.Chr. (München 1974), R. Urban, Wachstum und Krise des Achäischen Bundes (Wiesbaden 1979). [Nuchelmans]


Lijst van Namen