Het p. zou oorspronkelijk een achter de stadsmuur gelegen strook grond, later een ruimte aan beide zijden daarvan geweest zijn, die onbebouwd moest blijven. Verdedigingswerken en terreingesteldheid veroorzaakten afwijkingen van de oorspronkelijke muurlijn. Met de uitbreiding van de stad werd het p. van Rome herhaaldelijk verlegd. In 510 vC werd het met een mijl in de omtrek uitgebreid; latere uitbreidingen zijn o.a. van Sulla, Claudius en Vespasianus.
Het p. vormde de scheidslijn tussen het imperium domi en militiae en was de grens voor de auspicia urbana, die slechts door een fictie en bij bijzondere plechtigheden ook daarbuiten konden worden gehouden. Voor magistraten als de volkstribuun diende het als rechtsgrens voor hun stedelijke bevoegdheid. Binnen het p. mocht niemand begraven worden en was tot in de tweede punische oorlog voor vreemde goden geen plaats.
Anderzijds kon het volle imperium slechts buiten
het p. worden uitgeoefend; daarbinnen immers gold
de provocatio. Dragers van het imperium mochten,
bv. voor een triomf, het p. slechts overschrijden
na bijzondere toestemming van de senaat, waarbij
de lictoren de bijlen uit de roeden dienden te
verwijderen. In 23 vC ontving
Augustus echter het
imperium proconsulare voor het leven met de bepaling
dat hij dit niet zou verliezen door het p. te
overschrijden. Wegens hun militaire oorsprong vergaderden
de comitia centuriata buiten het p.,
meestal op het Marsveld. Uit analoge overwegingen
hielden de censores daar ooit de
census en besloten zij er hun
lustrum.
Lit. A. von Blumenthal (PRE 21, 1867-1876). - C. Detlefsen,
Das P. Roms und die Grenzen Italiens (Hermes 21, 1886, 497-562).
O. Karlowa, Intra pomoerium et extra pomoerium (Festgabe
dei juristischen Fakultät der Universität Heidelberg
1896, 47-100). J. H. Oliver, The Augustan P. (Memoirs of the
American Academy in Rome 10, 1932, 145-182). M. Labrousse,
Le p. de la Rome imipériale. Notes de topographie romaine
(Mélanges d'archéologie et d'histoire de l'École française
de Rome 54, 1937, 165-199). [A. J. Janssen]