Cleopatra
Cleopatra VII (Κλεοπάτρα, Philopator), de
beroemdste en meest beruchte, dochter van
Ptolemaeus XII, regeerde eerst
(51 vC) samen met haar broer-gemaal
Ptolemaeus
XIII. Naar Syrië gevlucht, kwam ze in 48 met een
leger naar Pelusium, waar haar broer haar met zijn
eigen troepen de weg wilde versperren. Daar werd
Pompeius op bevel van Ptolemaeus bij zijn ontscheping vermoord.
Caesar, te Alexandrië aangekomen, ontbood beiden
en trachtte hen te verzoenen. Cleopatra ging hem op eigen
initiatief opzoeken en liet zich in zijn verblijfplaats
binnensmokkelen: het begin van hun liefdesavontuur.
De regent Pothinus liet Achillas met zijn troepen
uit Pelusium oprukken en de Romeinen aanvallen:
Bellum alexandrinum. Arsinoë, de jongere
zuster van Cleopatra, en na haar Ptolemaeus XIII voegden
zich bij het leger van de Alexandrijnen en Ptolemaeus
verdween in de strijd. Na de overwinning in
47 maakte Caesar met Cleopatra een reis op de Nijl en keerde
terug naar Rome; Cleopatra regeerde samen met haar
jongste broer en echtgenoot Ptolemaeus XIV. Ze
baarde in augustus 47 een zoon, die naar zijn vader
Caesar, door de Alexandrijnen echter Caesarion genoemd
werd. In 46 ging ze met hem Caesar in Rome
bezoeken, waar ze in een villa in zijn tuinen aan de
Tiber verbleef. Vermoedelijk woonde ze daar de
vier triomfen van Caesar bij; bij de tweede werd
haar zuster Arsinoë, met gouden ketenen geboeid,
meegevoerd. Na de Iden van maart 44 en de moord
op Caesar vluchtte ze naar Egypte. Haar broer
stierf kort daarop en ze regeerde samen met haar
driejarige zoon, die de dynastieke naam Ptolemaeus
(XV) droeg.
Toen Marcus Antonius na zijn overwinning op de
republikeinen te Philippi de zaken in het Oosten
kwam regelen, ontmoette Cleopatra hem te Tarsus in 42.
De triumvir werd onmiddellijk verliefd op de koningin
en ging met haar in de winter van 41 een
'onvergelijkelijk leven' van genot en plezier smaken
te Alexandrië. Cleopatra had intussen haar zuster Arsinoë
in de Artemistempel te Ephese laten vermoorden.
Hoewel Antonius in 40 hertrouwd was met Octavia,
zuster van Octavianus
(Augustus), huwde hij Cleopatra volgens
egyptisch recht in 36 te Antiochië. Ze had toen
van hem reeds de tweelingen Alexander Helios en
Cleopatra Selene (later echtgenote van Iuba II van Mauretanië),
waarschijnlijk in 40 geboren, en weldra baarde
ze Ptolemaeus Philadelphus.
In de zomer van 36 vergezelde ze Antonius die zijn
veldtocht tegen de Parthen begon tot aan de Eufraat
en keerde daarna langs enkele gebieden die ze van
hem als bruidsgift ontvangen had (Jericho en Transjordanië)
naar Egypte terug. Antonius vierde in 34 te
Alexandrië zijn triomf op de Armeniërs en verdeelde
plechtig het egyptische rijk, waaronder ook romeinse
gebieden, onder Cleopatra en haar kinderen. De twee volgende
jaren verbleven beiden te Ephese,
Samos en
Athene.
In 32 verklaarde Octavianus de oorlog aan
Cleopatra en op 2 december 31 had de zeeslag nabij
Actium
plaats. Hij viel daarna in 30 via Syrië Egypte binnen
en veroverde Alexandrië. Antonius en Cleopatra pleegden
zelfmoord. Ptolemaeus XV werd op bevel van
Octavianus
vermoord; de overige kinderen van Cleopatra gingen
naar Rome.
Lit. Ptolemaeus. Grace Harriet Macurdy, Hellenistic
Queens (John Hopkins Univ. Stud. in Archaeology 14; Baltimore
1932). J. N. Svoronos, Ta Noumismata tou Kratous tôn
Ptolemaiôn (Athene 1904). T. Besterman, A Bibliography of
Cleopatra. (Notes and Queries 150, London 1926, 93-97; 111-114;
249). B. van de Walle, La 'Cleopatre' de Mariemont
(CdE 24, 1949, 10-32). H. Volkmann, Kleopatra, Politik und
Propajianda (München 1953). J. Charbonneaux, Un portrait
de C1éopatre au Musée de Cherchell (Libyca 2, 1954, 49-63).
France Le Corsu, Cléopatre était-elle laide? (Bull. Soc. fr.
d'Egypte nr. 42. 1965, 19-27). I. Becher, Das Bild der Kleopatra
in der griechischen und lateinischen Literatur (Berlin
1966). E. Bradford, C. (London 1971). [Vergote]