Cilicië

kaartCilicië (Κιλικία), landstreek aan de zuidkust van Klein-Azië, in het noorden begrensd door het Taurusgebergte, in het westen door Pamphylië, in het oosten door het Amanus-gebergte. De lengte van het land bedraagt ca. 400 km, de breedte nergens meer dan 75 km. C. was verdeeld in een westelijk, bergachtig en houtrijk deel (Tracheia of Tracheiootis),dat met zijn beschutte havens ideale piratennesten vormde, en een oostelijk deel (Pedias), dat vosrai bestaat uit vruchtbare vlakten, gevormd door de rivieren de Cydnus, de Sarus en de Pyramus. De voornaamste steden in Tracheotis waren Elaeusa, Coracesium, Celenderis, Corycus, Aphrodisias en Seleucia, in Pedias Mallus, Adana, Anazarbus, Tarsus, Mopsuestia en Issus. Door C. liep de grote hoofdweg van het Westen naar het Oosten; hij kwam C. binnen ten noorden van Tarsus door de z.g. Cilicische Poort (Xenophon, Anabasis 1, 2, 21), die ook door Alexander genomen werd; hij verliet C. door de Cilicisch-Syrische Poort (Xenophon, ib. 1, 4, 4).

Voor de oudste geschiedenis van C. zie Tarsus.
De vroegste griekse kolonisten van C. vestigden zich in de kustvlakte tussen Tarsus en Amanus; deze kolonisatie werd door de assyrische koning Sanherib (704-681) tot staan gebracht. Door Cyrus onderworpen (ca. 550 vC), maakte C. als vierde satrapie deel uit van het perzische rijk, terwijl het bestuurd werd door satrapen van inheemse afkomst, Syennesis (naam of titel?) genaamd. In de hellenistische tijd was C. beurtelings in handen van Seleuciden en Ptolemaeën. C. Pedias werd het eerst romeinse provincie (101 vC), Tracheia werd eerst na de piratenzuiveringen van Ptolemaeus georganiseerd. Na Augustus behoorde C. enige tijd tot de provincie Syria.

Vespasianus herstelde de zelfstandige provincie Cilicia (hoofdstad Tarsus). Sinds Diocletianus was het land verdeeld in de provincies Isauria (hoofdstad Seleucia) en Cilicia, die deel uitmaakten van de Dioecesis Orienris; Cilicia werd later nog onderverdeeld in Prima (hoofdstad Tarsus) en Secunda (hoofdstad Anazarbus).


Lit. Ruge (PRE 11, 385-389). G. C. Susini (EAA 2, 594). - A. Jones, The Cities of the Eastern Roman Provinces (Oxford 1937) 192-215. R. Syme, Observations on the Province of Cilicia (Anatolian Studies, Presented to W. H. Buckler, Manchester 1939, 299-332). D. Magie, Roman Rule in Asia Minor (Princeton N.J. 1950). [J. A. de Waele]


Kaart