Grieken

De G. van de oudheid zijn het resultaat van een antropologisch en cultureel versmeltingsproces tussen een 'aegeïsch' substraat en vanuit het noorden binnengedrongen 'indo-europese' stammen. Dit proces had plaats in het tweede millennium vC. In de 8e eeuw gebruikten de epische dichters voor de G. uit de sagentijd de verzamelnaam Ἀχαιοί of Παναχαιοί. Daarna kwam geleidelijk de naam Ἕλληνες (soms Πανέλληνες) in gebruik, ontleend aan de naam van een griekse stam in Achaia Phthiotis. De naam Grieken komt van het latijnse Graeci, dat misschien de naam was van een westgriekse stam. De huidige G. beschouwen zich als nazaten van de oude G., in hoofdzaak terecht.

Tengevolge van de geografische en politieke versplintering van het land was het locale patriotisme onder de G. vrijwel de gehele oudheid door steeds sterker dan het panhelleense nationale bewustzijn. Dit laatste ontwikkelde zich slechts langzaam, aanvankelijk vooral in contrast tot de niet-griekse barbaren, die als geheel anders ervaren werden. Het leven van de G. werd gekenmerkt door twee fundamentele factoren van externe aard: vrijwel het gehele openbare en gezelligheidsleven speelde zich buitenshuis af en de middelen van bestaan waren schaars. Het gevolg daarvan was dat aan de huizen weinig zorg werd besteed en dat rijkdom en luxe uitzonderingen waren, te danken aan een bijzondere samenloop van omstandigheden. In geestelijk opzicht zijn de meest opvallende kenmerken van de G. een grote zin voor vrijheid en onafhankelijkheid, een sterk ontwikkeld gevoel voor harmonische verhoudingen, onbevangenheid en realiteitszin.


Lit. Enkele algemene beschouwingen: M. Pohlenz, Der hellenische Mensch (Göttingen 1947). H. Kitto, The Greeks (Hammondsworth 1951). R. Harder, Eigenart der Griechen. Eine kulturphysiognomische Skizze (Freiburg i. Br. 1949 = Herder-Bücherei 120, ib. 1962). M. Pohlenz, Griechische Freiheit. Wesen und Werden eines Lebensideals (Heidelberg 1955). D. Loenen, Mens en cultuur van Hellas (Amsterdam 1960). G. Roux e.a., La civilisation grecque de l'antiquité à nos jours 1-2 (Bruxelles 1967-1969).



Hoofdpagina