Cornelia, naam van vele vrouwelijke leden van de
gens Cornelia. De bekendste zijn:
(1) Cornelia, jongste van de beide
dochters van Scipio
Africanus maior, moeder van Tiberius en
Gaius
Gracchus. Na de dood van haar echtgenoot
Tiberius
Sempronius Gracchus (153 vC) huwde Cornelia niet opnieuw,
maar wijdde zich volledig aan de opvoeding
van haar twaalf kinderen, van wie er slechts drie in
leven bleven, de beide
volkstribunen van 133 en 123
en Sempronia, de echtgenote van
Scipio Aemilianus.
De Gracchen zouden hun redenaarstalent en hun
eerzucht aan hun moeder te danken hebben; met
hun politieke doelstellingen schijnt ze ingestemd te
hebben, niet met de middelen die ze gebruikten. Na
de dood van Tiberius trok ze zich terug in
Misenum.
Van Cornelia, die in de overlevering voortleefde als het
model van de ware romeinse moeder, zijn in de
handschriften van Nepos twee - door sommigen als
vervalsingen beschouwde - fragmenten van in 123
aan Gaius gerichte brieven bewaard gebleven, het
enige door een romeinse vrouw geschreven proza
dat we bezitten.
Lit. Uitgave der fragmenten in de meeste grote edities van Nepos, o.a. in die van A. Guillemin (Paris 1961). - F. Münzer (PRE 4, 1592-1595). - K. Hubel, Die Brieffragmente der C., der Mutter der Gracchen (Diss. Erlangen 1900). H. Bardon, La littérature latine inconnue 1 (Paris 1952) 88-91 (met tekst en franse vertaling).
(2) Cornelia, dochter van Lucius Cornelius Cinna,
eerste echtgenote van Julius Caesar en moeder
van zijn enige kind, Julia.
Sulla eiste dat Caesar van
Cornelia zou scheiden, maar Caesar weigerde. Cornelia overleed
ca. 68 vC.
(3) Cornelia, dochter van Quintus Caecilius Metellus Pius
Scipio (de consul van 52 vC), sinds 55 vC echtgenote
van Marcus Crassus' zoon Publius en, nadat
deze bij Carrhae
gesneuveld was, sinds 52 vijfde
echtgenote van Pompeius Magnus. Na diens
nederlaag bij Pharsalus
(48) vluchtte zij met hem
naar Egypte, waar zij getuige was van zijn vermoording.
Caesar gaf haar verlof naar Italië terug te
keren.
Lit. F. Münzer (PRE 4, 1596v). [Nuchelmans]