Gracchus, romeins cognomen, naam van de bekendste familie der gens Sempronia (Sempronius). Vermelding verdienen twee consuls Tiberius en de beide beroemde volkstribunen Tiberius en Gaius Gracchus.
(1) Tiberius Sempronius Gracchus,
consul in 215 en 213 vC.
Na de nederlaag bij Cannae (216) werd hij
magister equitum
van de dictator Marcus Iunius Pera, in 215
bevocht hij met enig succes Hannibal in Campanië,
in 214 versloeg hij Hanno, toen deze zijn
strijdkrachten met die van Hannibal poogde te verenigen.
In 212 werd G. het slachtoffer van een
hinderlaag.
Lit. F. Münzer (PRE 2A, 1401-1403).
(2) Tiberius Sempronius Gracchus (ca. 220-ca. 150), vader van de 'Gracchen' (Tiberius) en (Caius), augur vanaf 204, volkstribuun in 187 of 184, aedilis curulis in 182, praetor in 188, consul in 177 en 163, censor - met Gaius Claudius Pulcher - in 169 vC. In 190 en 185 maakte G. deel uit van gezantschappen naar Macedonië. Als praetor onderwierp hij een groot deel van de Celtiberi in Spanje; als consul (177) en proconsul (176 en 175) onderdrukte hij op meedogenloze wijze een opstand op Sardinië; als censor trad hij onder meer streng op tegen de equites en tegen de praktijken der belastinggaarders en liet op het Forum de basilica Sempronia bouwen. In 163 en 162 bestuurde hij Corsica en Sardinië.
G. gold reeds in de oudheid als een model van
plichtsbetrachting en ernst en wordt tot de beste
vertegenwoordigers van de romeinse adel in de 2e
eeuw vC gerekend. Hij huwde op ruim vijftigjarige
leeftijd de dertig jaar jongere Cornelia; deze
schonk hem twaalf kinderen, van wie er slechts drie
de volwassenheid bereikten, de beide beroemde
volkstribunen en Sempronia, de echtgenote van
Scipio Aemilianus.
Lit. F. Münzer (PRE 2A, 1403-1409). [Nuchelmans]